اهمیت نمک ید دار

یددار کردن نمک های تصفیه شده، طی ۲۵ سال تلاش و پیگیری  وزارت بهداشت، توانسته شیوع گواتر و اختلالات ناشی از کمبود ید را از ۶۸ درصد در سال ۱۳۶۸ به ۵/۶ درصد در سال ۱۳۸۶ کاهش دهد. بسیج ملی پوشش مصرف نمک یددار تصفیه شده یکم تا هفتم دی ماه ۱۳۹۷ وسعت کمبود ید […]

یددار کردن نمک های تصفیه شده، طی ۲۵ سال تلاش و پیگیری  وزارت بهداشت، توانسته شیوع گواتر و اختلالات ناشی از کمبود ید را از ۶۸ درصد در سال ۱۳۶۸ به ۵/۶ درصد در سال ۱۳۸۶ کاهش دهد.

بسیج ملی پوشش مصرف نمک یددار تصفیه شده یکم تا هفتم دی ماه ۱۳۹۷

وسعت کمبود ید در ایران و جهان

کمبود ید یکی از مشکلات اصلی سلامت جهان است. کمبود ید و اختلالات ناشی از آن (IDD)با طیف وسیعی از تظاهرات بالینی، از سال ها پیش به عنوان یکی از مشکلات بهداشتی- تغذیه‌ای ایران محسوب می‌شده است. در سال ۱۳۴۷، شیوع گواتر در کشور بین ۱۰ تا ۶۰ درصد بود.در طول سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۸، حدود ۲۰ میلیون نفر از مردم کشور ما در معرض کمبود ید قرار داشتند. با توجه به پیامدهای زیانبار بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی کمبود ید، پیشگیری و کنترل اختلالات ناشی از آن در اولویت مداخلات نظام سلامت کشور قرار گرفت و به همین منظور،یددار کردن نمک های خوراکی به عنوان راهکاری اصلی در نظر گرفته شد و کلیه کارخانجات تولید کننده نمک موظف به افزودن ید به نمک های خوراکی گردیدند.بر اساس نتایج آخرین بررسی کشوری، شیوع گواتر از ۶۸ درصد به ۶ ممیز ۵ دهم درصد کاهش یافته است.

عوارض کمبود ید:

  • افزایش خطر سقط جنین در مادر باردار
  • اختلال رشد مغز جنین
  • ناشنوایی و اختلال در تکلم
  • تولد نوزاد مبتلا به عقب ماندگی شدید جسمی و مغزی
  • کم کاری تیروئید
  • گواتر
  • اختلال در قدرت یادگیری و افت تحصیلی
  • خستگی و کاهش کارایی
  • کاهش بهره هوشی (تا ۱۳ و نیم امتیاز)

چطور از کمبود ید پیشگیری کنیم؟

بهترین راه پیشگیری از کمبود ید، افزودن آن به مواد غذایی، یا همان فرایندی است که از آن تحت عنوان “غنی سازی” نام برده می شود.مناسبترین گزینه در میان مواد غذایی برای افزودن ید نیز نمک می باشد، زیرا هم ارزان قیمت است و هم اینکه معمولا هر روز توسط تمام افراد جامعه مورد استفاده قرار می گیرد. بر این اساس، بهترین و ساده ترین راه برای پیشگیری از کمبود ید، استفاده از نمک های یددار تصفیه شدهاست.

نمک یددار تصفیه شده چیست؟

نمک یددار تصفیه شده، نمکی است که ناخالصی های نامحلول آن مانند فلزات سنگین و همچنین ناخالصی های محلول آن همچون آهک، شن و ماسه، در کارخانه از آن جدا شده است. مصرف نمک تصفیه نشده در افرادی که سابقه بیماری های گوارشی، کلیوی و کبدی دارند، خطرناک است.مصرف مداوم این نوع نمک ها در افراد سالم نیزمی تواند منجربه بروز ناراحتی های گوارشی، کلیوی، کبدی و کاهش جذب آهن در بدن شود.

استاندارد درجه خلوص نمک، ۹۹ ممیز ۲ دهم درصد است.

نمک دریا مصرف نکنید:

نمک دریا یک نوع نمک تصفیه نشده و حاوی ناخالصی های گوناگونی از جمله خاک، آهک و فلزات سنگینی همچون سرب یا آرسنیک می باشد که متاسفانه چندسالیاست بدون مجوز وزارت بهداشت، با عنوان نمک دریای خوراکی، در سطح شهرها و روستاها به فروش می رسد و روی بسته بندی هیچ کدام از آنها نیز عنوان نمک خوراکی ذکر نشده است.

ناخالصی های نمک:

نمک، چه به صورت استخراج شده از معادن سنگ نمک و چه استخراج شده از آب دریا، دارای ناخالصی های فراوانی می باشد. عمده ترین ناخالصی نمک، سولفات کلسیم یا گچ است که به دلیل رنگ سفید آن، قابل تشخیص از نمک نمی باشد. البته اگر نمک حاوی گچ را در آب حل نماییم، گچ آن به صورت حل نشده باقی می ماند. ناخالصی دیگری که مانند گچ در آب نامحلول است، ولی قابل تشخیص می باشد، گل و لای همراه آن است که باعث تیرگی رنگ نمک می شود. ناخالصی های نامحلول، حدود ۵ درصد سنگ نمک را تشکیل می دهند.

از ناخالصی های دیگر نمک که مقدارشان ناچیز، ولی عوارض نامطلوبشان بسیار شدید است، باید به فلزات سنگین نظیر سرب، جیوه، کادمیوم، آرسنیک و غیره اشاره نمود که تدریجا در بدن تجمع یافته و موجب بروز مسمومیت هایی شدید و کشنده می شوند.

بر این اساس، ضرورت دارد که این ناخالصی ها طی فرآیند تصفیه از نمک جدا شوند تا نمک نهایی از لحاظ وجود ناخالصی به حد استاندارد و مطلوب برسد.

فراموش نکنید:

  • استفاده از نمک های صنعتی و صادراتی و نیز نمک دریا برای مصارف خوراکی ممنوع است.
  • نمک های صنعتی، صادراتی و سنگ نمک فاقد ید بوده و برای مصارف خوراکی و حتی خیساندن برنج توصیه نمی شوند. بنابراین همیشه از نمک یددار تصفیه شده استفاده کنید.
  • سنگ نمک علاوه بر اینکه فاقد ید است، به دلیل انواع ناخالصی ها و آلودگی ها نباید مورد مصرف خوراکی قرار گیرد.
  • همه افراد خانواده، از کودک و بزرگسال، باید نمکتصفیه شده یددار مصرف کنند.
  • مصرف زیاد نمک یددار هم می تواند موجب اختلالات فراوانی از جمله افزایش فشار خون شود. به طور کلی، مقدار مصرف روزانه نمک باید کمتر از ۵ گرم (حدودا به اندازه یک قاشق مرباخوری) باشد که این مقدار باید از تمام مواد غذایی روزانه تامین شود.
  • توجه داشته باشید که نمک های صنعتی که در بسته بندی های کوچک و با عنوان صادراتی عرضه می شوند، فاقد ید هستند و نباید استفاده شوند.

در صورتی که مبتلا به پرکاری تیروئید هستید، در استفاده از نمک های یددار تصفیه شده برای به حداقل رساندن میزان ید مصرفی،نکات زیر را رعایت کنید:

  • نمک را در ابتدای پخت به غذا اضافه کنید.
  • سرسفره از نمکدان استفاده نکنید.
  • قرار دادن نمک در معرض هوای آزاد و نور خورشید سبب از بین رفتن ید آن می شود.

“بابک پارسا”